W ostatnich latach coraz więcej pacjentów oraz lekarzy alternatywnych interesuje się zastosowaniem leków weterynaryjnych w terapii nowotworowej. Szczególną uwagę zwrócono na dwa preparaty: fenbendazol, znany jako lek przeciwpasożytniczy dla zwierząt domowych, oraz iwermektynę, stosowaną m.in. w leczeniu robaczyc. Choć brzmi to kontrowersyjnie, niektóre badania i raporty anegdotyczne sugerują ich potencjał przeciwnowotworowy. Czy to możliwe, że leki z apteczki weterynaryjnej mogą być pomocne w walce z rakiem?
1. Fenbendazol – od pasożytów do komórek nowotworowych
Czym jest fenbendazol?
Fenbendazol to benzimidazolowy lek przeciwpasożytniczy, powszechnie stosowany w weterynarii do leczenia infekcji pasożytniczych u psów, kotów i innych zwierząt. Działa poprzez wiązanie się z mikrotubulami w komórkach pasożytów, uniemożliwiając ich podział i metabolizm.
Zastosowanie przeciwnowotworowe – co mówi nauka?
Zainteresowanie fenbendazolem jako potencjalnym środkiem przeciwnowotworowym zaczęło się po opublikowaniu historii Joe Tippensa – pacjenta z zaawansowanym rakiem płuc, który twierdził, że dzięki kuracji fenbendazolem jego choroba uległa remisji. Choć nie jest to dowód naukowy, pobudziło to środowisko naukowe do badań.
Badania in vitro i na modelach zwierzęcych wykazały, że fenbendazol:
-
hamuje wzrost nowotworów poprzez destabilizację mikrotubul (podobnie jak niektóre leki chemioterapeutyczne, np. paklitaksel),
-
indukuje apoptozę (programowaną śmierć komórek nowotworowych),
-
zmniejsza poziom glukozy w komórkach nowotworowych poprzez wpływ na szlak heksokinazy II (kluczowego enzymu metabolizmu glukozy w komórkach rakowych),
-
może działać synergistycznie z innymi lekami (np. chemioterapią).
Jak jest stosowany?
Najczęściej przyjmowaną „protokółową” dawką w środowisku alternatywnym jest:
-
222 mg fenbendazolu dziennie przez 3 dni, 4 dni przerwy – w cyklach.
Dodaje się często:
-
witaminę E, kurkuminę, CBD – w celu wsparcia działania przeciwnowotworowego (na podstawie protokołu Joe Tippensa).
Potencjalne skutki uboczne
Choć fenbendazol jest stosunkowo bezpieczny u zwierząt, nie jest zatwierdzony do stosowania u ludzi i może powodować:
-
nudności, bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
-
możliwą hepatotoksyczność przy długotrwałym stosowaniu.
2. Iwermektyna – lek o szerokim działaniu
Czym jest iwermektyna?
Iwermektyna to lek przeciwpasożytniczy i przeciwwirusowy, stosowany u ludzi i zwierząt. Zdobyła popularność jako środek przeciwwirusowy podczas pandemii COVID-19. Obecnie coraz więcej badań wskazuje na jej potencjał przeciwnowotworowy.
Mechanizmy działania przeciwnowotworowego
Iwermektyna wykazuje wielokierunkowe działanie antynowotworowe:
-
Hamowanie szlaków proliferacyjnych – m.in. WNT/β-katenina i mTOR, które są nadaktywne w wielu typach nowotworów.
-
Indukcja apoptozy – iwermektyna zwiększa poziom reaktywnych form tlenu (ROS) w komórkach rakowych, co prowadzi do ich śmierci.
-
Inhibicja P-gp (glikoproteiny P) – białka odpowiedzialnego za oporność wielolekową komórek nowotworowych (Mechanizm MDR – Multi Drug Resistance).
-
Wpływ na mitochondria – zaburza potencjał błony mitochondrialnej, co prowadzi do zaburzenia funkcjonowania komórek nowotworowych.
Badania naukowe
Eksperymenty in vitro i in vivo wykazały skuteczność iwermektyny w hamowaniu wzrostu nowotworów takich jak:
-
rak piersi,
-
glejak,
-
rak prostaty,
-
białaczki.
Stosowanie i dawkowanie
W środowisku alternatywnym iwermektyna jest stosowana zwykle w dawce 0,2–0,4 mg/kg masy ciała, raz dziennie lub co kilka dni.
Uwaga: iwermektyna dostępna w wersji weterynaryjnej nie jest przeznaczona do spożycia przez ludzi. U ludzi powinna być stosowana wyłącznie w wersji farmaceutycznej – dostępnej na receptę.
Skutki uboczne
Iwermektyna jest generalnie dobrze tolerowana, ale może powodować:
-
zawroty głowy,
-
senność,
-
bóle głowy,
-
w rzadkich przypadkach reakcje neurotoksyczne.
3. Porównanie: Fenbendazol vs. Iwermektyna
| Cecha / Mechanizm | Fenbendazol | Iwermektyna |
|---|---|---|
| Typ leku | Lek przeciwpasożytniczy (benzimidazol) | Lek przeciwpasożytniczy (awermektyna) |
| Działanie główne | Destabilizacja mikrotubul | Zaburzenie szlaków sygnałowych i funkcji mitochondrialnych |
| Indukcja apoptozy | Tak – przez destabilizację mikrotubul i wpływ na metabolizm | Tak – przez wzrost ROS i uszkodzenie mitochondriów |
| Wpływ na metabolizm glukozy | Tak – inhibicja heksokinazy II | Niewielki / pośredni |
| Wpływ na wielolekową oporność (MDR) | Brak wyraźnego wpływu | Tak – hamowanie glikoproteiny P (P-gp) |
| Skuteczność in vitro / in vivo | Potwierdzona w modelach zwierzęcych | Potwierdzona w licznych liniach komórkowych i modelach |
| Bezpieczeństwo stosowania u ludzi | Brak zatwierdzenia – stosowany off-label, możliwe ryzyko | Zatwierdzona do stosowania u ludzi przy innych wskazaniach |
| Status prawny | Lek weterynaryjny | Lek zatwierdzony dla ludzi (m.in. na pasożyty) |
| Dostępność | Sklepy weterynaryjne / nielegalna suplementacja | Apteki (na receptę), czasem weterynaryjnie |
Podsumowanie
Zarówno fenbendazol, jak i iwermektyna wykazują interesujące właściwości przeciwnowotworowe w badaniach przedklinicznych. Mechanizmy ich działania różnią się, ale prowadzą do podobnego efektu końcowego – zahamowania wzrostu komórek nowotworowych i indukcji ich śmierci.
Należy jednak pamiętać:
-
Brakuje badań klinicznych z udziałem ludzi, które potwierdzałyby skuteczność i bezpieczeństwo długoterminowego stosowania tych leków w leczeniu raka.
-
Fenbendazol nie jest dopuszczony do stosowania u ludzi i jego użycie niesie ze sobą ryzyko nieznanych skutków ubocznych.
-
Iwermektyna jest dostępna dla ludzi, ale jej zastosowanie przeciwnowotworowe również pozostaje eksperymentalne.