Co to jest niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy to stan, w którym tarczyca produkuje zbyt małą ilość hormonów, takich jak tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3). Hormony te są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania metabolizmu oraz wielu procesów życiowych. Gdy ich poziom jest zbyt niski, organizm działa „wolniej”, co prowadzi do licznych objawów.
Najczęstsze przyczyny niedoczynności tarczycy
- Choroba Hashimoto – autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w którym układ odpornościowy atakuje tkanki tarczycy.
- Niedobór jodu – mimo że rzadki w krajach rozwiniętych, nadal może występować w regionach, gdzie dieta jest uboga w jod.
- Leczenie nadczynności tarczycy – np. zastosowanie radioaktywnego jodu lub chirurgiczne usunięcie tarczycy.
- Wrodzone wady tarczycy – niedoczynność wrodzona, diagnozowana u noworodków.
- Stany zapalne tarczycy – np. poporodowe zapalenie tarczycy.
- Przyjmowanie leków – niektóre leki (np. lit) mogą wpływać na funkcjonowanie tarczycy.
Objawy niedoczynności tarczycy
- Przewlekłe zmęczenie i osłabienie
- Przyrost masy ciała mimo braku zmian w diecie
- Sucha, łuszcząca się skóra i łamliwe paznokcie
- Wypadanie włosów
- Uczucie chłodu
- Problemy z koncentracją i pamięcią („mgła mózgowa”)
- Zaparcia
- Depresja lub obniżenie nastroju
Objawy mogą różnić się u poszczególnych osób i rozwijać się stopniowo, dlatego często pozostają niezauważone przez dłuższy czas.
Zalecenia żywieniowe przy niedoczynności tarczycy
Kluczowe składniki odżywcze wspierające tarczycę
- Jod
- Niezbędny do produkcji hormonów tarczycy.
- Źródła: ryby morskie (np. dorsz, makrela), owoce morza, jodowana sól, wodorosty (np. nori, wakame).
- Uwaga: nadmiar jodu może być szkodliwy, dlatego suplementację należy skonsultować z lekarzem.
- Selen
- Pomaga w przekształcaniu T4 w aktywną formę T3.
- Źródła: orzechy brazylijskie, ryby, owoce morza, podroby (np. wątróbka).
- Cynk
- Wspiera układ odpornościowy i konwersję T4 do T3.
- Źródła: pestki dyni, mięso, pełnoziarniste produkty zbożowe.
- Żelazo
- Niedobór żelaza może negatywnie wpływać na tarczycę.
- Źródła: czerwone mięso, podroby, szpinak, rośliny strączkowe.
- Witamina D
- Niedobór witaminy D często współwystępuje z niedoczynnością tarczycy.
- Źródła: tłuste ryby (np. łosoś, makrela), jaja, suplementy.
Produkty do ograniczenia
- Warzywa krzyżowe (brokuły, kapusta, kalafior, brukselka) – zawierają goitrogeny, które mogą hamować wchłanianie jodu. Gotowanie znacząco zmniejsza ich działanie.
- Soja i produkty sojowe – mogą wpływać na funkcjonowanie tarczycy, szczególnie w nadmiarze.
- Przetworzona żywność – zawiera dużo soli, cukru i tłuszczów trans, co może pogarszać stan zdrowia.
- Gluten – niektóre osoby z Hashimoto mogą mieć nietolerancję glutenu, dlatego warto rozważyć jego eliminację.
Przykładowy jadłospis na 1 dzień
Śniadanie
Owsianka na mleku roślinnym z orzechami brazylijskimi, świeżymi jagodami i siemieniem lnianym.
II śniadanie
Jogurt naturalny z kiwi i pestkami dyni.
Obiad
Pieczony dorsz z ziołami, podany z kaszą gryczaną i gotowaną marchewką oraz cukinią.
Podwieczorek
Koktajl z natki pietruszki, banana i soku z cytryny.
Kolacja
Sałatka z grillowanym kurczakiem, awokado, pomidorem i oliwą z oliwek, podana z kromką chleba pełnoziarnistego.
Podsumowanie
Prawidłowa dieta odgrywa kluczową rolę w wspieraniu leczenia niedoczynności tarczycy. Odpowiednia podaż jodu, selenu, cynku i innych kluczowych składników odżywczych może pomóc poprawić samopoczucie i funkcjonowanie organizmu. Jednocześnie warto ograniczyć produkty, które mogą negatywnie wpływać na tarczycę, takie jak warzywa krzyżowe w surowej formie, soja czy gluten.
Jeśli zmagasz się z niedoczynnością tarczycy, pamiętaj, że każda zmiana w diecie powinna być konsultowana z lekarzem lub dietetykiem, aby dopasować zalecenia do Twoich indywidualnych potrzeb. Zdrowa dieta w połączeniu z leczeniem farmakologicznym to klucz do lepszego samopoczucia i wsparcia Twojej tarczycy!