Problemy trawienne, takie jak wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia, biegunki czy odbijanie, to jedne z najczęstszych dolegliwości, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza. U wielu osób objawy te są przypisywane zespołowi jelita drażliwego (IBS) lub nietolerancjom pokarmowym, ale ich prawdziwą przyczyną może być SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) – przerost flory bakteryjnej w jelicie cienkim – lub IMO (ang. Intestinal Methanogen Overgrowth) – przerost metanogenów w jelicie.
Chociaż oba te stany są ze sobą powiązane, mechanizmy ich powstawania, objawy i metody leczenia różnią się. Diagnostyka SIBO i IMO często bywa skomplikowana, ponieważ objawy nakładają się na inne schorzenia układu pokarmowego. Właściwe rozpoznanie i wdrożenie ukierunkowanego leczenia może jednak przynieść znaczną poprawę jakości życia.
W tym artykule znajdziesz szczegółowe informacje na temat:
✅ Czym jest SIBO i IMO oraz jakie są między nimi różnice.
✅ Jakie są najczęstsze objawy i przyczyny tych schorzeń.
✅ Jakie badania warto wykonać w diagnostyce SIBO i IMO.
✅ Jakie metody leczenia są najskuteczniejsze.
🔎 Co to jest SIBO?
SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to stan, w którym dochodzi do nadmiernego namnażania się bakterii w jelicie cienkim, które normalnie powinny znajdować się w jelicie grubym. W prawidłowych warunkach jelito cienkie zawiera stosunkowo niewielką ilość bakterii – od 10³ do 10⁴ jednostek tworzących kolonie (CFU) na mililitr treści jelitowej. W przypadku SIBO liczba ta może wzrosnąć nawet 1000-krotnie.
W wyniku przerostu bakterii w jelicie cienkim dochodzi do:
➡️ Zwiększonej fermentacji niestrawionych węglowodanów.
➡️ Produkcji gazów (wodoru, dwutlenku węgla i siarkowodoru).
➡️ Uszkodzenia śluzówki jelita cienkiego, co prowadzi do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych.
➡️ Zaburzenia funkcji motorycznej jelit, co sprzyja zaleganiu treści pokarmowej i dalszemu przerostowi bakterii.
🦠 Jakie bakterie przeważają w SIBO?
- Bakterie Gram-ujemne – Escherichia coli, Klebsiella, Enterobacter.
- Bakterie Gram-dodatnie – Streptococcus, Staphylococcus.
- Bakterie beztlenowe – Bacteroides, Clostridium.
- Bakterie siarkowodorowe – Desulfovibrio, które wytwarzają toksyczny siarkowodór.
🔎 Co to jest IMO?
IMO (ang. Intestinal Methanogen Overgrowth) to przerost mikroorganizmów produkujących metan w przewodzie pokarmowym. W przeciwieństwie do SIBO, w IMO nie chodzi o przerost bakterii, lecz o przerost metanogenów – czyli mikroorganizmów należących do archeonów, takich jak:
- Methanobrevibacter smithii – najczęściej występujący metanogen u ludzi.
- Methanosphaera stadtmanae.
- Methanobacterium.
Metan produkowany przez metanogeny ma działanie hamujące na perystaltykę jelit, co prowadzi do zaparć.
🚨 Objawy SIBO i IMO
Objawy SIBO i IMO mogą się nakładać, co utrudnia ich rozróżnienie, ale istnieją pewne specyficzne różnice:
🔎 Objawy SIBO
✅ Wzdęcia (szczególnie po posiłkach bogatych w fermentujące węglowodany).
✅ Biegunki (często wodniste).
✅ Bóle brzucha (często po lewej stronie).
✅ Nadmierne oddawanie gazów (zwykle bezwonnych).
✅ Zmniejszona tolerancja na produkty bogate w błonnik i cukry.
✅ Utrata masy ciała z powodu zaburzeń wchłaniania.
🔎 Objawy IMO
✅ Wzdęcia (szczególnie po produktach bogatych w błonnik).
✅ Zaparcia (często przewlekłe).
✅ Odbijanie.
✅ Spowolniona perystaltyka.
✅ Bóle brzucha (często po prawej stronie).
✅ Uczucie pełności po posiłkach.
🛠️ Przyczyny SIBO i IMO
🔹 1. Zaburzenia motoryki jelit
- Osłabienie fazy migrującej motoryki (MMC).
- Zwolniona perystaltyka w przebiegu IBS lub gastroparezy.
🔹 2. Niedobór kwasu żołądkowego (hipochlorhydria)
- Stosowanie inhibitorów pompy protonowej (IPP).
- Przewlekły stres.
🔹 3. Dysfunkcja zastawki krętniczo-kątniczej
- Cofanie się treści z jelita grubego do cienkiego.
🔹 4. Zaburzenia wydzielania żółci i enzymów trzustkowych
- Niedobór żółci → niewłaściwe trawienie tłuszczów.
- Niedobór elastazy → niewłaściwe trawienie białek.
🧪 Jakie badania warto wykonać przy podejrzeniu SIBO i IMO?
✅ 1. Wodorowo-metanowy test oddechowy (HMBT)
➡️ Podwyższony poziom wodoru → SIBO.
➡️ Podwyższony poziom metanu → IMO.
✅ 2. Kalprotektyna w kale
➡️ Wartość podwyższona sugeruje stan zapalny.
✅ 3. Elastaza trzustkowa w kale
➡️ Niski poziom → niewydolność trzustki.
✅ 4. USG jamy brzusznej i dróg moczowych
➡️ Ocena stanu trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego i nerek.
💊 Leczenie SIBO i IMO
🔹 1. Antybiotyki
➡️ Rifaksymina (SIBO).
➡️ Rifaksymina + neomycyna (IMO).
🔹 2. Zioła
➡️ Berberyna, olejek z oregano, allicyna.
🔹 3. Prokinetyki
➡️ Prucalopryd, erytromycyna.
🔹 4. Dieta LOW FODMAP
➡️ Ograniczenie fermentujących węglowodanów.
🏆 Podsumowanie
SIBO i IMO to poważne zaburzenia mikrobioty jelitowej, ale właściwa diagnostyka i terapia mogą przynieść ulgę w objawach. Jeśli masz objawy sugerujące SIBO lub IMO, nie zwlekaj – skonsultuj się ze specjalistą! 👩⚕️👨⚕️